Definiowanie
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (ang. Bipolar Disorder), jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się ekstremalnym wahaniem nastroju. Jest to choroba charakteryzująca się występowaniem stanów maniakalnych, hipomaniakalnych na przemian z epizodami depresyjnymi. Mogą występować również epizody mieszane, w czasie których jednoczasowo pacjent prezentuje objawy i manii i depresji. Ta podróż przez skrajności emocji może być trudna zarówno dla pacjentów, jak i ich bliskich.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest jednym z najbardziej złożonych i trudnych do zdiagnozowania zaburzeń psychicznych. Charakteryzuje się nagłymi zmianami nastroju, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji życiowych. Osoby z tym schorzeniem mogą doświadczać manii, które są określane jako okresy nadmiernej pobudzenia, wysokiej energii i impulsywności, a także depresji, które objawiają się smutkiem, apatią i myślami samobójczymi.
Etiologia i Czynniki Ryzyka
Przyczyny zaburzenia afektywnego dwubiegunowego są złożone i wielowymiarowe. Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę, ponieważ ryzyko zachorowania jest większe u osób mających krewnych z diagnozą zaburzenia. Ponadto, czynniki środowiskowe, takie jak stres czy traumy emocjonalne, mogą również przyczyniać się do wystąpienia objawów choroby.
Objawy i Diagnoza
Objawy zaburzenia afektywnego dwubiegunowego mogą być zróżnicowane i mogą różnić się w zależności od fazy choroby. W okresie manii mogą występować nadmierne poczucie własnej wartości, niekontrolowana mowa, impulsywność oraz brak zdolności do oceny ryzyka. Mania wiążę się z wzmożonym nastrojem, wzmożonym napędem, przyspieszonym tokiem myślenia, tendencjami do zachowań impulsywnych, często niebezpiecznych. Pacjent często traci jakikolwiek krytycyzm wobec swojego stanu.
W okresie depresji natomiast objawy obejmują uczucie beznadziejności, utratę energii, zmniejszone zainteresowanie życiem oraz myśli samobójcze. Depresja wiążę się z występowaniem znacznie obniżonego nastroju i napędu, braku odczuwania przyjemności, niskiej samooceny, lęków, problemów ze snem lub apetytem. W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej często ma przebieg tzw. atypowy – wiążę się ze wzmożoną sennością, wzmożonym apetytem, gorszym samopoczuciem wieczorem niż rano, zmiennością nastroju w zależności od okoliczności zewnetrznych (tzw. reaktywność nastroju), szybkim narastaniem objawów i nagłym ich początkiem.
Objawami depresyjnymi sugerującymi diagnozę zaburzenia afektywnego dwubiegunowego są: młody wiek początku objawów, nagłe występowanie epizodów i narastanie objawów oraz ich ustepowanie, cechy depresji atypowej oraz niepowodzenie leczenia mimo stosowania odpowiedniego leczenia przeciwdepresyjnego.
Diagnoza zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest skomplikowana, ponieważ objawy często są mylone z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja czy zaburzenie lękowe. Kluczowe znaczenie ma dokładne zbadanie historii choroby, ocena objawów oraz wywiad z pacjentem i jego bliskimi. Choroba może mieć różny przebieg i różne nasilenie objawów – w zależności od tego dzieli się na podtypy choroby.
Klasyczny przebieg tzw. Typ I wiąże się z występowaniem epizodów ciężkiej depresji na zmianę z epizodami dużej manii. W tym podtypie częste są objawy psychotyczne zgodne z nastrojem chorego i tak w manii pacjent często ma urojenia wielkościowe, posłannicze, uważa się np: za „zbawcę świata”, zaś w depresji wypowiada urojenia zubożenia, winy i kary, urojenia hipochondryczne.
Częstszym podtypem choroby jest typ II, który wiążę się z występowaniem epizodów hipomanii, czyli manii o mniejszym nasileniu kiedy to pacjent potrafi jeszcze kontrolować swoje zachowanie i nie jest zdezorganizowany w zachowaniu, oraz występowaniem epizodów depresji. W typie II choroby afektywnej dwubiegunowej, częstotliwość epizodów depresji i manii wynosi niekiedy nawet 30:1, a epizody hipomanii mogą być krótkie, trwające nawet tylko 3 dni, które dla pacjenta są przyjmowane jako dobre samopoczucie a nie stan chorobowy. Jest to częstym powodem niedodiagnozowania tego zaburzenia i skutkuje niepowodzeniami leczenia.
Leczenie i Zarządzanie
Leczenie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest kompleksowe i wziąże się z 3 aspektami tj: Farmakoterapia, psychoterapia oraz stabilizacja trybu życia. Leczenie farmakologiczne opiera się o leki normotymiczne, neuroleptyki II generacji i tylko w wybranych sytuacjach leki przeciwdepresyjne. Nurt psychoterapii powinien być dobierany indywidualnie dla każdego pacjenta. W stabilizacji trybu życia ważna jest zdrowa dieta, regularne godziny odpoczynku i snu nocnego, regularna umiarkowana aktywność fizyczna. Terapia behawioralna, w tym terapia poznawczo-behawioralna, może pomóc pacjentom w radzeniu sobie z objawami oraz w kształtowaniu zdrowych strategii radzenia sobie w życiu codziennym.
W przypadku zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, poradnia zdrowia psychicznego „Ego” w Łodzi świadczy pomoc psychologiczną dla pacjentów i ich rodzin. Zespół doświadczonych specjalistów oferuje wsparcie terapeutyczne oraz indywidualne podejście do każdego przypadku, pomagając pacjentom w zarządzaniu swoimi emocjami i objawami. Świadczenie kompleksowej opieki psychologicznej może znacząco poprawić jakość życia osób dotkniętych tym schorzeniem oraz ich bliskich.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które wymaga kompleksowej opieki i wsparcia. Podróż przez skrajności emocji, jaką jest mania i depresja, może być trudna, ale z odpowiednim leczeniem i wsparciem ze strony bliskich pacjentom z tym schorzeniem można pomóc prowadzić pełniejsze i bardziej stabilne życie. Kluczowe jest zrozumienie i akceptacja choroby, poszukiwanie pomocy profesjonalnej oraz budowanie zdrowych strategii radzenia sobie z objawami.